Doğrudan Yabancı Yatırımların Yasal Çerçevesi

Doğrudan Yabancı Yatırım (DYY) 4875 sayılı Kanunun amacı

• Ülkede DYY'yi teşvik etmek

• yatırımcıların haklarını korumak için

• Yatırımcı ve yatırım tanımlarının uluslararası standartlarla uyumlu hale getirilmesi

• DYY için onaya dayalı bir sistem yerine bildirime dayalı bir sistem kurmak

• kolaylaştırılmış politikalar ve prosedürler aracılığıyla doğrudan yabancı yatırım hacminin artırılması
  

DYY Kanunu yabancı yatırımcıların ve doğrudan yabancı yatırımların tanımını yapmaktadır. Ayrıca, yatırım serbestisi, milli muamele, kamulaştırma ve devletleştirme, transfer serbestisi, ulusal ve uluslararası tahkim ve alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleri, gayri nakdi sermayenin değerlemesi, yabancı personel istihdamı ve irtibat büroları gibi DYY'nin önemli ilkelerini açıklamaktadır.
‍
Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik, Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanununda belirtilen usul ve esasların belirlenmesinden oluşmaktadır. DYY Kanunu'nun yabancıların çalışma izinlerine ilişkin amacı

• yabancılar tarafından yürütülen çalışmaları düzenlemek

• yabancılara verilen çalışma izinlerine ilişkin hüküm ve kuralları belirlemek

• İkili Anlaşmalar

Yatırımların Teşviki ve Korunmasına İlişkin İkili Anlaşmalar

Yatırımların Teşviki ve Korunmasına İlişkin İkili Anlaşmalar, 1962 yılından itibaren ikili yatırım ilişkilerini geliştirme potansiyeli gösteren ülkelerle imzalanmıştır. İkili yatırım anlaşmalarının temel amacı, ilgili ülkelerin sınırları dahilinde yatırımcılara ve yatırımlarına yönelik muamele standartlarını tanımlayarak akit taraflar arasında ekonomik işbirliği için elverişli bir ortam oluşturmaktır.
‍
Bu anlaşmaların amacı, istikrarlı bir yatırım ortamı sağlarken, akit taraflar arasındaki sermaye akışını artırmaktır. Ayrıca, uluslararası tahkime ilişkin hükümler içererek, yatırımcılar ve ev sahibi devlet arasında meydana gelebilecek anlaşmazlıkların başarılı bir şekilde çözülmesi için yollar öngörmeyi amaçlamaktadırlar. Türkiye 94 ülke ile İkili Yatırım Anlaşması imzalamıştır. Ancak Türkiye, uluslararası bir anlaşmanın ulusal hukuk sisteminin bir parçası haline gelmesi için onaylanması ve yürürlüğe girmesi gereken dualist bir ülkedir. Bu bağlamda, söz konusu 94 İkili Yatırım Anlaşması'ndan 75'i bugüne kadar yürürlüğe girmiştir.

75 ülke

Afganistan, Arnavutluk, Arjantin, Avustralya, Avusturya, Azerbaycan, Bangladeş, Belarus, Belçika-Lüksemburg, Bosna Hersek, Bulgaristan, Çin, Hırvatistan, Küba, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Mısır, Estonya, Etiyopya, Finlandiya, Fransa, Gürcistan, Almanya, Yunanistan, Macaristan, Hindistan, Endonezya, İran, İsrail, İtalya, Japonya, Ürdün, Kazakistan, Kuveyt, Kırgızistan, Letonya, Lübnan, Libya, Litvanya, Makedonya, Malezya, Malta, Moldova, Moğolistan, Fas, Hollanda, Umman, Pakistan, Filipinler, Polonya, Portekiz, Katar, Romanya, Rusya Federasyonu, Suudi Arabistan, Senegal, Sırbistan, Singapur, Slovakya, Slovenya, Güney Kore, İspanya, İsveç, İsviçre, Suriye, Tacikistan, Tayland, Tunus, Türkmenistan, Ukrayna, Birleşik Arap Emirlikleri, Birleşik Krallık, Amerika Birleşik Devletleri, Özbekistan, Yemen
‍
Kaynak: Ekonomi Bakanlığı

Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları

Türkiye 80 ülke ile Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması imzalamıştır. Bu sayede iki ülkeden birinde ödenen vergi diğerinde ödenecek vergiden mahsup edilebilmekte ve böylece çifte vergilendirme önlenmektedir.

80 ülke

Arnavutluk, Cezayir, Avustralya, Avusturya, Azerbaycan, Bahreyn, Bangladeş, Belarus, Belçika, Bosna Hersek, Brezilya, Bulgaristan, Kanada, Çin, Hırvatistan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Mısır, Estonya, Etiyopya, Finlandiya, Fransa, Gürcistan, Almanya, Yunanistan, Macaristan, Hindistan, Endonezya, İran, İrlanda, İsrail, İtalya, Japonya, Ürdün, Kazakistan, Kuveyt, Kırgızistan, Letonya, Lübnan, Litvanya, Lüksemburg, Makedonya, Malezya, Malta, Moldova, Moğolistan, Fas, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, Umman, Pakistan, Polonya, Portekiz, Katar, Romanya, Rusya Federasyonu, Suudi Arabistan, Sırbistan ve Karadağ, Singapur, Slovakya, Slovenya, Güney Afrika, Güney Kore, İspanya, Sudan, İsveç, İsviçre, Suriye, Tacikistan, Tayland, Tunus, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Türkmenistan, Ukrayna, Birleşik Arap Emirlikleri, Birleşik Krallık, Amerika Birleşik Devletleri, Özbekistan, Yemen

Kaynak: Gelir İdaresi Başkanlığı

Türkiye, Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmasının kapsadığı alanı, sürekli olarak yeni ülkeler eklemek suretiyle genişletmeye devam etmektedir.

Sosyal Güvenlik Sözleşmeleri

Türkiye 26 ülke ile Sosyal Güvenlik Anlaşması imzalamıştır. Bu anlaşmalar, gurbetçilerin ülkeler arasında hareket etmesini kolaylaştırmaktadır. Bu ülkelerin sayısı, artan doğrudan yabancı yatırım kaynaklarına paralel olarak artacaktır.

26 ülke

Arnavutluk, Avusturya, Azerbaycan, Belçika, Bosna Hersek, Bulgaristan, Kanada ve Quebec Eyaleti, Hırvatistan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Fransa, Gürcistan, Almanya, Libya, Lüksemburg, Makedonya, Hollanda, Norveç, Romanya, Slovakya, Sırbistan, Güney Kore, İsveç, İsviçre, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Birleşik Krallık
‍
Kaynak: Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK)

Gümrük Birliği ve Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA)

Türkiye ile Avrupa Birliği arasında Gümrük Birliği Anlaşması 1996 yılından bu yana yürürlüktedir. Anlaşma, Türkiye ile AB ülkeleri arasında herhangi bir gümrük kısıtlaması olmaksızın ticaret yapılmasına olanak sağlamaktadır. AB-Türkiye Gümrük Birliği, Türkiye'nin AB'ye tam üyeliğine yönelik adımlardan biridir.
‍
Türkiye'nin 37 ülke ile STA'ları bulunmakta olup, bu anlaşmalar ülkelerin aralarında ticareti yapılan mal ve hizmetlerin çoğunda tarife, kota ve tercihleri kaldırmayı kabul ettikleri bir serbest ticaret alanı yaratmaktadır. Bu çerçeve, birçok küresel şirketin neden Türkiye'yi sadece AB ve hızla büyüyen Türkiye pazarları için değil, aynı zamanda Orta Doğu, Karadeniz ve Kuzey Afrika pazarları için de ikinci bir tedarik kaynağı ve üretim üssü olarak kullandığını açıklamaktadır; bu da nispeten düşük maliyetli ancak iyi eğitimli işgücü ve uygun maliyetli ulaşım avantajını beraberinde getirmektedir.

37 ülke

Arnavutluk, Bosna Hersek, Mısır, Gürcistan, EFTA, İsrail, Güney Kore, Makedonya, Fas, Malezya, Mauritius, Filistin, Ürdün, Suriye*, Tunus, Karadağ, Sırbistan, Şili

Müzakere sürecini tamamlayan ülkeler: Faroe Adaları, Gana, Kosova, Lübnan, Moldova, Singapur
‍
Müzakere sürecindeki ülkeler: Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Kamerun, Kolombiya, Ekvador, Körfez İşbirliği Konseyi, Japonya, Libya, Meksika, Mercosur, Peru, Seyşeller, Ukrayna

*askıya alındı

Kaynak: Ekonomi Bakanlığı