Gelir Vergileri

Türk vergi mevzuatı, kişisel gelir vergisi ve kurumlar vergisi olmak üzere iki ana gelir vergisi içermektedir.

Kişisel Gelir Vergisi

Gerçek kişilerin gelirleri kişisel gelir vergisine tabidir. Gelir, bir bireyin tek bir takvim yılı içinde elde ettiği tüm kazanç ve iratların net tutarı olarak tanımlanır. Bir bireyin geliri aşağıdaki gelir unsurlarından bir veya daha fazlasından oluşabilir:

• Ticari kârlar

• Tarımsal kârlar

• Maaşlar ve ücretler

• Bağımsız kişisel hizmetlerden elde edilen gelir

• Taşınmaz mal ve haklardan elde edilen gelirler (kira gelirleri)

• Taşınır mallardan elde edilen gelir (sermaye yatırımından elde edilen gelir)

• Diğer gelir ve kazançlar

Türk gelir vergisi ölçeği artan oranlıdır, yani kişinin geliri arttıkça vergi oranları da artmaktadır. Bireysel gelir vergisi oranları %15 ile %40 arasında değişmektedir. Bireysel gelir vergisi oranları 2023 yılı için aşağıdaki gibidir:

Asgari ücrete kadar olan ücretler gelir vergisi ve damga vergisine tabi değildir. Bu durum, 2023 yılı için sırasıyla 110 TL ve 56 TL olarak belirlenen günlük yemek ve ulaşım ödenekleri için de geçerlidir.

İstihdam Dışı Gelir Vergisi Dilimleri

Örnek:

Bir bireyin yıllık vergilendirilebilir istihdam gelirinin 300.000 TL olduğu varsayıldığında, aşağıdaki vergi tutarları ödenecektir:

*Asgari ücret ve gelir vergisi dilimlerindeki değişiklik nedeniyle 2023 yılının ilk yarısında 1.276,02 TL olan gelir vergisi muafiyeti sonraki aylarda artmıştır. Temmuz 2023'te 1.710,35 TL'ye, Ağustos 2023'te 1.902,62 TL'ye, takip eden aylarda ise 2.280,47 TL'ye yükselecektir.

Kurumlar Vergisi

Gelir Vergisi Kanunu'nda belirtilen gelir unsurlarının kurumlar tarafından elde edilmesi halinde vergilendirme bu kurumların tüzel kişilikleri üzerinden yapılır. Kanunda tanımlanan kurumlar vergisi mükellefleri aşağıdaki gibidir:

• Sermaye şirketleri

• Kooperatifler

• Kamu iktisadi teşebbüsleri

• Dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler

• Ortak girişimler

Türkiye'de 2023 yılında genel ticari kazançlar için kurumlar vergisi oranı %25 olarak belirlenmiştir. Ancak bankalar ile elektronik ödeme ve para kuruluşları, yetkili döviz müesseseleri, varlık yönetim şirketleri, sermaye piyasası kurumları, sigorta ve reasürans şirketleri ve emeklilik şirketleri gibi finansal kuruluşlar için vergi oranı %30 olarak belirlenmiştir. Buna ek olarak, ihracatçılar ihracat gelirleri için %5 indirimli kurumlar vergisi oranından yararlanacaklardır.

Katma Değer Vergisi (KDV)

Genel olarak uygulanan KDV oranları Temmuz 2023 itibariyle %1, %10 ve %20 olarak belirlenmiştir. Ticari, sınai, zirai ve serbest meslek mal ve hizmetleri, ülkeye ithal edilen mal ve hizmetler ile diğer faaliyetler sonucu yapılan mal ve hizmet teslimleri KDV'ye tabidir.

Özel Tüketim Vergisi (ÖTV)

Dört ana ürün grubu farklı vergi oranlarında ÖTV'ye tabidir:

• Petrol ürünleri, doğal gaz, yağlama yağı, solventler ve solvent türevleri

• Otomobiller ve diğer araçlar, motosikletler, uçaklar, helikopterler, yatlar

• Tütün ve tütün ürünleri, alkollü içecekler

• Lüks ürünler

Her teslimatta uygulanan KDV'nin aksine, ÖTV yalnızca bir kez tahsil edilir.

Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi

Bankacılık ve sigorta şirketlerinin işlemleri KDV'den muaftır ancak Bankacılık ve Sigorta Muameleleri Vergisine tabidir. Bu vergi, kredi faizleri gibi bankalar tarafından elde edilen gelirler üzerinden alınmaktadır. Genel oran %10 olmakla birlikte, tüketici kredileri gibi bazı işlemler Temmuz 2023 itibariyle %15 oranında vergilendirilmektedir. Ayrıca, bankalar arası mevduatlardan elde edilen faiz %1 gibi daha düşük bir oranda vergilendirilmektedir. Döviz satışları için %0,2'lik bir vergi getirilmiştir.

Damga Vergisi

Damga vergisi, sözleşmeler, borç senetleri, sermaye katkıları, akreditifler, teminat mektupları, mali tablolar ve maaş bordroları dahil olmak üzere çok çeşitli belgeler için geçerlidir. Damga vergisi, belgenin değerinin yüzdesi olarak %0,189 ile %0,948 arasında değişen oranlarda alınır veya bazı belgeler için sabit bir fiyat (önceden belirlenmiş bir fiyat) olarak tahsil edilir.

Servet Üzerinden Alınan Vergiler

Servet üzerinden alınan üç tür vergi vardır:

• Gayrimenkul vergileri

• Motorlu taşıtlar vergisi

• Veraset ve intikal vergisi

Türkiye'de sahip olunan bina, daire ve arazilerden %0,1 ila %0,6 oranında emlak vergisi alınırken, bu emlak vergisinin %10'u oranında Taşınmaz Kültür Varlıklarının Korunmasına Katkı Payı alınmaktadır. Motorlu taşıtlar vergisi her yıl araçların yaşına ve motor kapasitesine göre değişen sabit miktarlarda tahsil edilmektedir. Veraset ve intikal vergileri ise %1 ile %30 arasında değişen oranlarda alınmaktadır.